Hoe trauma uit je jeugd je nu nog kan beïnvloeden!

Oorzaken van stress en spanning beter begrijpen!

Een trauma ontstaat niet per se alleen bij grote, heftige gebeurtenissen. Ze ontstaan in de kleinste momenten, op gewone dagen, als we ons (als kind) niet gezien, gehoord of veilig voelen. Maar wat is trauma nou precies? Welke rol speelt trauma bij stress en spanning? En wat merk je daar als volwassene nog van?

De belangrijkste boodschap van deze blog:
– Een trauma is elke ervaring die je te overweldigend vond om goed te kunnen handelen. De spanning van die gebeurtenis heeft zich in je lijf vastgezet. Trauma’s uit je kindertijd kunnen je in je volwassen leven nog onbewust beheersen. Je reageert met dezelfde patronen op spanning en stress en kunt dit niet goed loslaten. Je houdt alle spanning in je lijf vast. Die trauma’s kunnen zelfs paniekaanvallen veroorzaken, omdat je ze weer herbeleeft in het hier en nu.

Mariëlle: “Soms hebben we niet in de gaten wat onze reactie doet bij de ontvanger of wat de gevolgen zijn van onze reactie. Twee voorbeelden: een vriendin vertelde me over haar zoontje met wie ze in het vliegtuig zat. Hij móést plassen, maar het cabinepersoneel stond dat niet toe omdat ze gingen opstijgen. Het opstijgen duurde veel langer dan verwacht. Het jongetje raakte in paniek omdat hij voelde: ik kan nergens heen, ik kan niet plassen. Uiteindelijk heeft hij in een flesje geplast. Zijn moeder liet hem dat maar doen omdat ze geen andere oplossing zag. Sindsdien raakt haar zoon gestrest zodra hij denkt dat er geen wc in de buurt is.

Mijn dochter Emmi had een stressvol moment bij de kindertandarts. Ze werd hard vastgehouden op het moment dat haar werd gevraagd haar mond open te doen en ze dat vanuit spanning niet deed. De nadruk lag op ‘snel, praktisch handelen’, maar de assistente en tandarts hielden totaal geen rekening met haar gevoel. Hoe veel beter was Emmi’s ervaring geweest als de tandarts haar spanning had herkend, meer uitleg had gegeven en haar meer tijd had gegund? Dan had ze zich veilig kunnen voelen. Nu wil ze eigenlijk niet meer terug naar de kindertandarts.

Kleine momenten met grote gevolgen.

Grote impact
Of deze kinderen een trauma hebben opgelopen van deze avonturen, is nog niet te zeggen. Wat het wel laat zien is dat ons handelen een grote impact kan hebben op het gevoel van veiligheid. En dat we daar als mens vaak onbewust van zijn. Vaak hebben we zelf ook te maken met  (onverwerkt) trauma, waar het gedrag of reactie door verklaard kan worden. Waarschijnlijk heb jij als kind soortgelijke kleine en grotere trauma’s ook meegemaakt, waardoor je nu nog last hebt van de gevolgen.

“Trauma gaat dus niet over de heftige gebeurtenis zelf, maar om jouw reactie erop”

Verstoring van je autonome zenuwstelsel
Een trauma kun je omschrijven als elke ervaring die te overweldigend is om op een gezonde manier te kunnen handelen. Het gaat voorbij de zone van spanning of stress. Trauma is een verstoring van je autonome zenuwstelsel omdat je de spanning van de gebeurtenis niet aan kon. Het gaat dus niet om de gebeurtenis zelf, maar om jouw reactie erop.
Het woord trauma heeft voor veel mensen een hele negatieve lading. Terwijl het eigenlijk alleen maar een ‘technische’ omschrijving is voor wat er is gebeurd: jouw (blijvende) stressreactie op een heftige gebeurtenis.

Spanning in je lijf
Bij veel dieren gaat het loslaten van stress vanzelf: zij schudden hun lichaam vaak los na een spannende gebeurtenis. Mensen moeten iets doen voor die ontlading. Doe je niets om de spanning na een heftige gebeurtenis kwijt te raken, dan houd je die bij je. De spanning zet zich vast in je lijf. En daar kun je allerlei gevolgen van merken, ook op langere termijn. Bijvoorbeeld in de vorm van fysieke of emotionele pijn, beperkende overtuigingen of angst om onduidelijke redenen. Een traumatische gebeurtenis kan dus schade achterlaten in je lijf.

Bijzonder gedrag beter begrijpen
Het slechte nieuws: het is eigenlijk onmogelijk om als persoon geen opgelopen trauma te hebben. De gebeurtenissen die je als kind hebben gevormd, bepalen ook nu nog hoe je reageert op spanning en stress. Het goede nieuws: kennis over trauma helpt je bij het loslaten van spanning en stress. Die kennis kan je ook helpen om ‘bijzonder gedrag’ van jezelf beter te begrijpen. Kamp jij wel eens met dit soort vragen?

• Waarom ben ik zo wantrouwend?
• Waarom heb ik zo’n behoefte aan controle?
• Waarom kan ik moeilijk alleen zijn?
• Waarom voel ik me zo onzeker en neem ik het niet voor mezelf op?
• Waarom voel ik me onrustig zonder duidelijke reden?

Deze vragen en onzekerheid hebben een groot overlappend kenmerk: ze geven spanning in je lichaam! En dat is eigenlijk dezelfde reactie van je lijf bij een trauma.

“Jouw onzekerheid, wantrouwen of controledrang kan dus voortkomen uit een trauma in je jeugd”

Dezelfde reactie als vroeger…
Wanneer we getriggerd worden in het hier en nu, kan je lichaam denken dat je weer in dezelfde situatie zit als vroeger en ook met dezelfde ‘kinderlijke’ emoties reageren. Jouw onzekerheid, wantrouwen of controledrang kan dus voortkomen uit een trauma in je jeugd. Je hebt toen geleerd om op een bepaalde manier te reageren en dat doe je nu onbewust nog steeds.

Vind veiligheid in jezelf
De kunst is om in het hier en nu de veiligheid in jezelf te vinden. Dat lukt het beste als je goed in verbinding bent met je lichaam. In mijn praktijk zie ik veel mensen nogal ‘in hun hoofd zitten’. Ze ervaren lichamelijke klachten maar weten tegelijk niet hoe ze hun lijf moeten voelen. Ze staan er niet mee in contact. Als je wel in verbinding met je lichaam en je gevoel bent, staat je hoofd zo goed als uit. Dan ben je ontspannen, of congruent, zoals dat heet. En hoef je niet in de alerte-aan-stand te blijven, gefocust op alle prikkels en onrust in de buitenwereld en niet op jezelf.

Wanneer je niet kunt ontspannen en niet in verbinding met je lijf en je gevoel staat, kunnen die vroege trauma’s uit je kindertijd nog een grote rol spelen. En kamp je waarschijnlijk met te veel stress, spanning en zorgen. Het is goed om dan hulp te zoeken…

OEFENING: Laat je spanning maar gaan!
TRE (Tension en Trauma Releasing Exercises) is een lichaamsgerichte methode waarbij je je lichaam laat ‘trillen’ om oude stress, spanning en trauma los te laten. Ik geef je hier een oefening die je makkelijk thuis kunt doen:

De Wand- of Muurhouding
Doel: Activeren van de bovenbenen, het oefenen van zelfregulering en komen tot ontspanning. Doe dit op een rustige plek waar je niet gestoord wordt en stop wanneer je je onprettig voelt. Luister naar je grenzen. Neem na afloop ook even de tijd om na te voelen en te rusten.

Stap-voor-stap instructie:

1. Leun ontspannen tegen een muur, zet je voeten 30 à 40 cm van de muur op heupbreedte uit elkaar.
2. Zak langzaam naar beneden alsof je gaat zitten. Je knieën hebben een hoek van 90 graden, je rug is recht.
3. Voel de activatie van je bovenbenen. Zodra je merkt dat je lichaam het zwaar krijgt kom je een paar centimeter omhoog.
4. Blijf dit proces herhalen. Telkens opbouwen tot 70% spieractivatie. Bij spiertrillingen ga je steeds een beetje verder omhoog. Totdat je rechtop in een ontspannen positie tegen de muur staat.

Zeg nee tegen spanning
Denk je dat jij te maken hebt met onverwerkt trauma? Ervaar je nog geregeld spanning en weet je niet hoe je er vanaf kunt komen? Klik op de link en vul het contactformulier in, dan vertel ik je hoe ik je daarbij kan helpen.